درد خفیف تا متوسط دندان بعد از عصب کشی (درمان ریشه) در بسیاری از بیماران طبیعی است و معمولاً طی چند روز کاهش می‌یابد. دلیل درد دندان بعد از عصب کشی تحریک بافت‌های پیرامون ریشه و روند طبیعی ترمیم است. اما اگر درد شدید، ضربان‌دار یا رو‌به‌افزایش باشد یا به جویدن و تماس سرد یا گرم حساسیت غیرعادی نشان دهد، باید علت‌های پنهان آن بررسی شود تا از عود عفونت، شکست درمان یا ترک دندان جلوگیری گردد.
در کلینیک دندانپزشکی قدس، تشخیص دقیق علت درد دندان بعد از عصب کشی با استفاده از رادیوگرافی دیجیتال و بررسی بالینی انجام می‌شود تا از بازگشت عفونت یا شکست درمان جلوگیری شود.
علت دندان درد بعد از عصب کشی
پس از انجام عصب‌کشی((Root Canal Treatment، انتظار می‌رود دندان از درد و التهاب رها شود، اما در برخی بیماران، درد خفیف تا متوسط در روزهای بعد از درمان نیز ادامه دارد. این درد معمولاً طبیعی است و ناشی از واکنش بافت‌های اطراف دندان به درمان است. بااین‌حال، گاهی اوقات علت درد می‌تواند عفونت باقی‌مانده، التهاب لثه یا تحریک بافت‌های اطراف ریشه باشد.
۱. التهاب لثه بعد از عصب‌کشی:
پس از درمان ریشه، لثه‌ی اطراف دندان ممکن است دچار التهاب موقتی شود. علت آن تحریک ناشی از ابزار دندان پزشکی حین درمان یا باقی ماندن کمی از مواد ضدعفونی در اطراف ریشه است. این التهاب معمولاً طی چند روز با کمپرس سرد و داروهای ضدالتهاب برطرف می‌شود. اما اگر تورم، قرمزی یا ترشح چرک مشاهده شود باید سریع‌تر معاینه شود زیرا ممکن است نشانه آبسه لثه‌ای باشد.
۳. عصب‌کشی ناکامل:
گاهی یکی از کانال‌های فرعی یا پنهان دندان تمیز یا پر نمی‌شود. این کانال آلوده می‌تواند باعث ادامه‌ی التهاب ریشه شود. علائم معمولاً درد مداوم هنگام جویدن یا بازگشت تورم است. درمان در این حالت عصب‌کشی مجدد است تا تمام کانال‌ها به‌طور کامل پاک و پر شوند.
5. واکنش سیستم ایمنی به پرکردگی ریشه دندان:
برخی بیماران ممکن است نسبت به مواد پرکننده مانند گوتاپرکا و سیلرهای شیمیایی واکنش التهابی موقت نشان دهند. بدن این مواد را به‌عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و واکنش ایمنی خفیفی ایجاد می‌کند. درد معمولاً طی چند روز کاهش می‌یابد و نیازی به درمان مجدد نیست، اما در صورت تداوم، بررسی تخصصی ضروری است.
۷. وجود ترک یا شکستگی در دندان:
اگر دندان پیش از عصب‌کشی ترک‌خورده باشد یا پس از درمان به‌دلیل فشار یا پوسیدگی ساختار تاجی شکسته شود، ممکن است درد شدید هنگام گاز گرفتن یا تماس با غذای سفت ایجاد شود. در چنین مواردی، باید روکش محافظ برای دندان گذاشته شود تا از شکستن بیشتر جلوگیری گردد.
۹. التهاب رباط پریودنتال:
رباط پریودنتال (PDL)بافتی است که دندان را به استخوان فک متصل می‌کند. در حین درمان ریشه، ممکن است این بافت بر اثر فشار کمی تحریک و باعث درد هنگام لمس یا جویدن شود. این درد معمولاً ظرف مدت ۳ تا ۵ روز کاهش می‌یابد و نیاز به درمان خاصی ندارد مگر اینکه درد ادامه‌دار شود.
۲. عفونت دندان بعد از عصب‌کشی:
اگر در حین درمان، بخشی از باکتری‌ها یا بافت آلوده در کانال باقی بماند، ممکن است پس از چند روز درد ضربان‌دار، تورم یا تب ایجاد شود. این حالت به‌نام عفونت پس از درمان ریشه شناخته می‌شود و نیاز به درمان مجدد یا تجویز آنتی‌بیوتیک دارد. در کلینیک دندان پزشکی قدس، با کمک تصویربرداری دقیق، کانال‌های پنهان یا باقی‌مانده شناسایی و تمیز می‌شوند تا عفونت به‌طور کامل از بین برود.
4. تحریک عصب اطراف دندان:
در حین عصب‌کشی، ابزارها ممکن است تا نزدیکی انتهای ریشه برسند و عصب‌های اطراف دندان(عصب فکی یا مندیبولار) تحریک شوند. این تحریک موجب درد تیرکشنده یا سوزشی موقت می‌شود که معمولاً با داروهای ضدالتهاب قابل‌کنترل است و طی چند روز برطرف می‌شود.
۶. اعمال فشار بر روی دندان ترمیم‌شده:
پس از درمان، دندان به‌دلیل خارج‌شدن پالپ داخلی، ساختار ضعیف‌تری دارد. اگر بلافاصله پس از عصب‌کشی روی آن فشار زیاد (جویدن غذای سفت) وارد شود، درد یا التهاب در ریشه ایجاد می‌شود. به همین دلیل، دندان‌پزشک توصیه می‌کند چند روز از جویدن در سمت دندان درمان‌شده پرهیز شود تا بافت‌ها فرصت ترمیم داشته باشند.
۸. نشت هیپوکلریت سدیم از کانال دندان:
در فرآیند شست‌وشوی کانال‌ها، از محلول هیپوکلریت سدیم (NaOCl)برای ضدعفونی استفاده می‌شود. اگر مقدار کمی از این محلول از انتهای ریشه به بافت اطراف نشت کند، می‌تواند موجب درد، تورم یا التهاب موقتی شود. خوشبختانه این مشکل نادر است و با درمان دارویی کنترل می‌شود.
۱۰. عفونت استخوان اطراف ریشه دندان:
در موارد پیشرفته‌تر، اگر عفونت قبل از عصب‌کشی به استخوان اطراف ریشه سرایت کرده باشد، ممکن است حتی پس از درمان درد و تورم باقی بماند. در این حالت، نیاز به درمان دارویی، تخلیه آبسه یا جراحی پری‌آپیکا (Apicoectomy) وجود دارد. این عارضه باید حتماً تحت نظر متخصص درمان ریشه کنترل شود.
راه‌های درمان خانگی درد دندان بعد از عصب کشی
درد دندان پس از عصب‌کشی معمولاً طبیعی و موقتی است، اما گاهی ممکن است نشانه التهاب بافت‌های اطراف ریشه یا باقی‌ماندن عفونت در کانال باشد. شدت درد به عواملی مانند وضعیت دندان، مهارت درمان و واکنش بدن بستگی دارد. خوشبختانه، با روش‌های خانگی ساده و درمان‌های تخصصی دندانپزشکی می‌توان این درد را کنترل و از عوارض بعدی جلوگیری کرد. در کلینیک دندانپزشکی قدس، هدف ما این است که پس از عصب‌کشی، بیماران تجربه‌ای بدون درد و با آرامش کامل داشته باشند.
استفاده از کیسه یخ روی دندان
در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اولیه پس از عصب‌کشی، استفاده از کیسه یخ روی گونه در ناحیه‌ی درمان‌شده، بهترین راه برای کاهش التهاب و تورم است. سرما باعث منقبض شدن عروق و کاهش جریان خون موضعی می‌شود که در نتیجه درد و التهاب فروکش می‌کند. توصیه می‌شود کیسه یخ را هر بار حدودا ۲۰ دقیقه روی صورت قرار دهید و ۲۰ دقیقه استراحت دهید تا از آسیب پوستی جلوگیری شود.
شست‌وشوی دهان با آب نمک
دهان‌شویه طبیعی آب و نمک یکی از مؤثرترین روش‌های تسکین درد و ضدعفونی دهان است. محلول آب گرم و نصف قاشق چای‌خوری نمک می‌تواند محیط دهان را از باکتری‌ها پاک کند و روند ترمیم بافت‌های لثه‌ای را تسریع دهد. این شست‌وشو را روزی دو تا سه بار، به‌آرامی و بدون قرقره شدید انجام دهید تا به ناحیه درمان‌شده فشاری وارد نشود.
استفاده از روغن میخک بعد از عصب کشی
روغن میخک (Clove Oil) حاوی ترکیب طبیعی اوژنول است که خاصیت بی‌حس‌کننده و ضدباکتری دارد. استفاده از مقدار کمی روغن میخک روی پنبه تمیز و تماس کوتاه‌مدت آن با دندان می‌تواند درد را کاهش دهد. بااین‌حال، باید توجه داشت که تماس مستقیم طولانی یا استفاده مکرر ممکن است باعث تحریک لثه یا سوختگی سطحی شود؛ بنابراین، این روش فقط باید به‌صورت موقتی و با احتیاط استفاده شود.
استفاده از قرص برای درد دندان بعد از عصب کشی
برای کنترل درد متوسط تا شدید، مصرف دارو طبق تجویز دندان‌پزشک ضروری است.
- در بیشتر بیماران، ترکیب ایبوپروفن(۴۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌گرم) هر ۸ ساعت یا استامینوفن(۵۰۰ میلی‌گرم) هر ۶ ساعت کافی است.
- در موارد التهاب شدید، ممکن است پزشک داروی ضدالتهاب قوی‌تر یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند. تأکید می‌شود که مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک یا داروهای قوی ممنوع است؛ زیرا می‌تواند علائم را پنهان و روند درمان را دشوار کند.
درمان درد دندان پس از عصب کشی در کلینیک دندان پزشکی قدس
اپیکوکتومی (Apicoectomy)
اگر علت درد، باقی‌ماندن عفونت در انتهای ریشه دندان پس از عصب‌کشی باشد، درمان پیشرفته‌ای به نام اپیکوکتومی انجام می‌شود. در این روش، دندان‌پزشک با جراحی ظریف بخش انتهایی ریشه آلوده را برمی‌دارد و ناحیه را ضدعفونی و پر می‌کند. این روش معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که درمان ریشه مجدد پاسخ نداده یا دسترسی به کانال با روش معمولی ممکن نباشد. در کلینیک دندانپزشکی قدس، این درمان با ابزار جراحی میکروسکوپی و با بی‌حسی کامل انجام می‌شود.
کشیدن دندان و جایگزینی با ایمپلنت
اگر عفونت شدید باشد و دندان به‌هیچ‌وجه قابل‌درمان نباشد، آخرین گزینه کشیدن دندان است. در چنین شرایطی، برای جلوگیری از تحلیل استخوان فک و حفظ زیبایی لبخند، توصیه می‌شود بلافاصله پس از بهبودی ناحیه، ایمپلنت دندان جایگزین شود. ایمپلنت با اتصال مستقیم به استخوان فک، عملکردی مشابه دندان طبیعی دارد و بهترین راه‌حل دائمی برای دندان ازدست‌رفته است. در کلینیک دندانپزشکی قدس، کاشت ایمپلنت توسط متخصصان مجرب و با استفاده از فناوری دیجیتال انجام می‌شود.
نتیجه‌گیری
درد بعد از عصب‌کشی نشانه شکست درمان نیست؛ در بیشتر موارد، این درد نتیجه التهاب موقتی بافت‌های اطراف ریشه است و معمولاً ظرف چند روز فروکش می‌کند. بااین‌حال، تداوم درد، بروز تورم، طعم بد دهان یا تب می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت، ترک دندان یا عصب‌کشی ناقص باشد و نیاز به بررسی دقیق دارد.
تشخیص علت دقیق درد با معاینه تخصصی و تصویربرداری رادیوگرافی انجام می‌شود تا درمان لازم به‌صورت اصولی و هدفمند انجام گیرد.
رعایت توصیه‌های پس از درمان، پرهیز از فشار زیاد روی دندان ترمیم‌شده و مراجعه به‌موقع برای روکش نهایی، نقش مهمی در ماندگاری نتیجه درمان دارد. در نهایت، مراقبت صحیح بعد از عصب‌کشی، تضمین‌کننده آرامش، سلامت و دوام دندان درمان‌شده خواهد بود.
سوالات متداول بیماران کلینیک قدس درباره‌ی درد دندان بعد از عصب کشی
برای بیشتر بیماران، ترکیب ایبوپروفن(۴۰۰–۶۰۰ میلی‌گرم هر ۸ ساعت) یا استامینوفن(۵۰۰ میلی‌گرم هر ۶ ساعت) بهترین گزینه برای کنترل درد است. در صورت التهاب شدید، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند. از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید.
علت اصلی معمولاً التهاب بافت‌های اطراف ریشه، باقی‌ماندن عفونت یا فشار زیاد روی دندان درمان‌شده است. گاهی نیز تحریک عصب‌های اطراف، واکنش به مواد پرکننده یا ترک‌های میکروسکوپی تاج باعث بروز درد می‌شود.
بله، اگر کانال‌ها به‌طور کامل پاک‌سازی نشده باشند یا درز پرکردگی باز شود، باکتری‌ها می‌توانند دوباره وارد ریشه شوند و باعث عفونت و درد شوند. در این موارد، نیاز به عصب‌کشی مجدد یا جراحی اپیکوکتومی وجود دارد.
اگر پس از یک هفته هنوز درد وجود دارد، ممکن است علت آن التهاب طول‌کشیده، عصب‌کشی ناقص یا فشار زیاد هنگام جویدن باشد. در مواردی نیز، مواد پرکننده از ریشه فراتر رفته و باعث تحریک بافت اطراف می‌شوند. مراجعه مجدد برای بررسی دقیق ضروری است.
