در دندانپزشکی زیبایی، نام «کامپوزیت IPS» به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین مواد ترمیمی و زیبایی مطرح است. این نوع کامپوزیت با بهره‌گیری از فناوری نانو، مقاومت، درخشندگی و تطابق رنگ بی‌نظیری را با دندان‌های طبیعی فراهم می‌کند. در واقع، IPS نسل جدیدی از مواد ترمیمی است که زیبایی لمینت و استحکام روکش را در قالب یک درمان سریع‌تر و محافظه‌کارانه‌تر ارائه می‌دهد.
امروزه بسیاری از کلینیک‌های تخصصی دندانپزشکی زیبایی از کامپوزیت IPS برای طراحی لبخند طبیعی، ترمیم شکستگی‌ها، تغییر رنگ یا فرم دندان استفاده می‌کنند. این متریال توسط شرکت معتبر Ivoclar Vivadent ساخته شده و تحت نام IPS Empress و IPS e.max در سراسر جهان شناخته می‌شود. ترکیب خاص سرامیکی و رزینی این کامپوزیت، باعث شده تا نه‌تنها در زیبایی بلکه در ماندگاری هم از بسیاری از برندهای متداول پیشی بگیرد.
در این مقاله قصد داریم تمام جنبه‌های مهم کامپوزیت آی پی اس را بررسی کنیم ٬ از نحوه ساخت و مزایای فنی گرفته تا قیمت، دوام و تفاوت آن با سایر کامپوزیت‌ها. اگر به دنبال انتخابی بادوام و درخشان برای لبخند خود هستید، این راهنما به شما کمک می‌کند آگاهانه تصمیم بگیرید.
کامپوزیت IPS چیست؟
کامپوزیت IPS (آی پی اس) یکی از پیشرفته‌ترین نسل‌های مواد زیبایی در دندانپزشکی است که برای بازسازی و اصلاح طرح لبخند استفاده می‌شود. این کامپوزیت بر پایه فناوری نانو-هیبرید طراحی شده و ترکیبی از رزین‌های مقاوم و ذرات سرامیکی می‌باشد که جلوه‌ای شبیه مینای طبیعی دندان ایجاد می‌کند. در مقایسه با مواد قدیمی‌تر، IPS نه‌تنها درخشندگی و شفافیت بیشتری دارد، بلکه از نظر دوام و مقاومت سایشی نیز عملکرد فوق‌العاده‌ای ارائه می‌دهد. به همین دلیل، دندانپزشکان حرفه‌ای از آن برای ترمیم‌های زیبایی با ماندگاری بالا استفاده می‌کنند.
تاریخچه و برند سازنده کامپوزیت IPS Ivoclar Vivadent
کامپوزیت IPS محصول شرکت Ivoclar Vivadent، یکی از معتبرترین برندهای جهانی در زمینه تولید مواد دندانپزشکی است. این شرکت سوئیسی-لیختن‌اشتاینی از دهه ۱۹۲۰ فعالیت خود را آغاز کرده و با تولید مجموعه IPS Empress و بعدها IPS e.max، تحول بزرگی در ترمیم‌های زیبایی ایجاد نمود. هدف Ivoclar از تولید این نسل جدید، ترکیب ظرافت سرامیک با انعطاف‌پذیری کامپوزیت بود تا بیمار هم زیبایی و هم راحتی درمان را تجربه کند. امروزه IPS به عنوان یکی از استانداردهای طلایی در کلینیک‌های زیبایی سراسر جهان شناخته می‌شود.
تفاوت کامپوزیت IPS با سایر کامپوزیت‌های دندانی
| ویژگی | کامپوزیت IPS | سایر کامپوزیت‌های دندانی |
|---|---|---|
| ساختار و فناوری | ترکیب رزین با ذرات سرامیکی و شیشه‌ای، فناوری نانو | بیشتر رزین‌های معمولی بدون ذرات تقویت‌کننده پیشرفته |
| ظاهر و درخشندگی | طبیعی‌تر، سطح صاف و براق، واکنش طبیعی به نور محیط | کمتر طبیعی، درخشندگی محدود، واکنش ضعیف به نور |
| مقاومت در برابر تغییر رنگ | بالا، مقاوم در برابر چای، قهوه و دخانیات | پایین‌تر، احتمال تغییر رنگ بیشتر |
| مقاومت مکانیکی | بالا، کاهش لب‌پریدگی و آسیب‌های مکانیکی | متوسط، احتمال لب‌پریدگی بیشتر |
| پولیش و سطح صیقلی | سطح صیقلی ماندگار، حفظ درخشندگی طولانی | سطح کمتر صاف، نیاز به پولیش مکرر |
| تطابق رنگ با دندان طبیعی | طیف رنگی گسترده، تطابق دقیق | محدود، تطابق کمتر طبیعی |
| کاربرد در ترمیم و طراحی لبخند | قابلیت شکل‌دهی دقیق، مناسب ترمیم جزئی و لبخند طراحی شده | محدود در دقت شکل‌دهی و ترمیم‌های پیشرفته |
این ترکیب از زیبایی و دوام باعث شده تا IPS در کلینیک‌های تخصصی، مخصوصاً در درمان‌های طراحی لبخند و ترمیم‌های قدامی، یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها باشد.
ترکیبات و ساختار کامپوزیت IPS
ترکیب شیمیایی و فرمولاسیون کامپوزیت آی پی اس: کامپوزیت IPS از ترکیب رزین‌های نوری، ذرات فیلر سرامیکی و شیشه‌ای و مواد اتصال‌دهنده ساخته می‌شود. این ساختار ترکیبی باعث افزایش استحکام، مقاومت در برابر شکست و درخشندگی طبیعی سطح می‌شود. بخش اعظم ساختار IPS از ماتریکس Bis-GMA و UDMA تشکیل شده که با ذرات شیشه‌ای لیتیوم‌دیسلیکات یا سیلیکا بهینه‌سازی شده‌اند. نسبت دقیق رزین به فیلر در سری‌های مختلف IPS تغییر می‌کند، اما معمولاً بین 70 تا 80 درصد وزنی فیلر دارد. این میزان بالا از ذرات معدنی، دلیل اصلی مقاومت بالای این کامپوزیت در برابر فشار و تغییر رنگ است.
فناوری نانو در ساخت کامپوزیت IPS: یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های IPS استفاده از فناوری نانو-هیبرید است. در این فناوری، ذرات فیلر در اندازه‌های 20 تا 70 نانومتر طراحی می‌شوند تا بافت کاملاً یکنواختی در رزین ایجاد کنند. نتیجه آن سطحی صاف‌تر، درخشنده‌تر و مقاوم‌تر در برابر سایش است. به لطف این فناوری، نور از سطح دندان بازتابی مشابه مینای طبیعی دارد و تفاوت بین دندان طبیعی و ترمیم‌شده تقریباً قابل تشخیص نیست. همچنین، فناوری نانو باعث کاهش انقباض پلیمریزاسیون شده و طول عمر ترمیم را افزایش می‌دهد.
کاربردهای کامپوزیت IPS در دندانپزشکی
استفاده در ترمیم دندان‌های جلو و زیبایی لبخند:
IPS با قابلیت درخشش و شفافیت بالا، گزینه‌ای ایده‌آل برای ترمیم دندان‌های قدامی است. دندانپزشکان از آن برای بستن فواصل بین دندان‌ها، رفع لب‌پریدگی، تغییر رنگ و اصلاح فرم دندان‌ها استفاده می‌کنند. ویژگی بازتاب طبیعی نور در این کامپوزیت، باعث می‌شود لبخند بیمار کاملاً طبیعی و هماهنگ با بقیه دندان‌ها به نظر برسد.
کاربرد در ترمیم دندان‌های خلفی (پُستریور):
برخلاف بسیاری از کامپوزیت‌های زیبایی که برای نواحی جلویی مناسب‌اند، کامپوزیت IPS به دلیل استحکام بالا در برابر فشار جویدن، در ترمیم دندان‌های خلفی نیز به‌کار می‌رود. ذرات سرامیکی ریز و مقاومت فشاری عالی آن مانع از لب‌پریدگی یا تغییر رنگ در طول زمان می‌شود، حتی در دندان‌های آسیاب که بیشترین نیرو را تحمل می‌کنند.
استفاده در ونیرهای کامپوزیتی و اصلاح طرح لبخند:
IPS در ساخت ونیرهای کامپوزیتی مستقیم نیز کاربرد فراوان دارد. به کمک خاصیت شکل‌پذیری و رنگ‌بندی گسترده آن، می‌توان لبخند بیمار را بدون تراش زیاد دندان‌ها اصلاح کرد. همچنین قابلیت لایه‌گذاری آن اجازه می‌دهد دندانپزشک عمق رنگ، شفافیت و بافت مینایی را دقیقاً مشابه دندان طبیعی بازسازی کند.
مراحل استفاده از کامپوزیت IPS در کلینیک
آماده‌سازی دندان برای کامپوزیت آی پی اس: در ابتدا، دندانپزشک سطح دندان را از هرگونه پلاک و جرم پاک می‌کند و در صورت نیاز، بی‌حسی موضعی اعمال می‌شود. سپس با استفاده از اسید اچ و باندینگ نوری، سطح دندان آماده پذیرش لایه‌های کامپوزیت می‌شود تا اتصال قوی و ماندگار ایجاد گردد.
مراحل لایه‌گذاری و پولیش کامپوزیت IPS: دندانپزشک کامپوزیت را در چندین لایه بسیار نازک روی دندان قرار می‌دهد و هر لایه را با نور مخصوص سخت می‌کند. این روش چندلایه‌ای، امکان بازسازی طبیعی‌ترین طیف رنگ و شفافیت را فراهم می‌کند. در پایان، دندان با ابزارهای مخصوص پولیش می‌شود تا درخشندگی و نرمی مطلوب حاصل شود.
استفاده از کاتالوگ رنگ برای انتخاب تناژ مناسب: پیش از شروع درمان، دندانپزشک با کمک کاتالوگ رنگ IPS رنگی را انتخاب می‌کند که بیشترین شباهت را به دندان‌های طبیعی بیمار دارد. این مرحله بسیار حساس است زیرا تناژ رنگ بر زیبایی نهایی لبخند تأثیر مستقیم دارد.
بررسی نهایی و فینیشینگ کار: در مرحله پایانی، فرم، تماس و براقیت دندان بررسی و تنظیم می‌شود. پزشک مطمئن می‌شود که کامپوزیت با سایر دندان‌ها هم‌تراز است و هیچ فشاری در هنگام بستن فک ایجاد نمی‌کند. سپس لایه نهایی پولیش و سیل محافظ روی دندان اعمال می‌شود تا ماندگاری رنگ و درخشندگی حفظ گردد.
قیمت کامپوزیت IPS در ایران (۱۴۰۴)
قیمت هر واحد کامپوزیت IPS در سال ۱۴۰۴ معمولاً بین ۳/۵ تا ۶ میلیون تومان متغیر است و به عواملی مانند تعداد دندان‌ها، مهارت دندانپزشک، برند دقیق سری (Empress یا e.max) و محل کلینیک بستگی دارد. همچنین هزینه شامل طراحی لبخند دیجیتال، مواد باندینگ و جلسات فینیشینگ نیز می‌شود.
سوالات متداول کامپوزیت IPS
کامپوزیت IPS نوعی ماده ترمیمی و زیبایی دندان از برند معتبر Ivoclar Vivadent است که از فناوری نانو و ذرات سرامیکی استفاده می‌کند. تفاوت اصلی آن با سایر برندها در درخشندگی بالا، تطابق رنگ طبیعی با دندان، و دوام طولانی‌مدت است. IPS در مقایسه با برندهایی مانند GC و Tokuyama ظاهر طبیعی‌تر و مقاومت بیشتری دارد.
بله، اما بیشترین کاربرد آن برای دندان‌های قدامی (جلو) است که زیبایی لبخند در اولویت قرار دارد. در دندان‌های خلفی نیز قابل استفاده است، به‌شرطی که دندان‌قروچه یا فشار بیش از حد وجود نداشته باشد. دندانپزشک بر اساس وضعیت فک و مینای دندان تصمیم می‌گیرد کدام ناحیه مناسب‌تر است.
در صورت رعایت مراقبت‌های روزانه و مراجعه منظم برای چکاپ و پولیش، کامپوزیت IPS معمولاً ۵ تا ۸ سال دوام دارد. با مراقبت حرفه‌ای، این زمان می‌تواند به بیش از ۱۰ سال نیز برسد. عوامل مؤثر شامل عادات غذایی، سیگار، و کیفیت اجرای درمان هستند.
قیمت هر واحد کامپوزیت IPS در سال ۱۴۰۴ بین ۲/۵ تا ۴ میلیون تومان متغیر است. این تفاوت به عواملی مانند مهارت دندانپزشک، نوع سری (Empress یا e.max)، موقعیت کلینیک و تعداد دندان‌های تحت درمان بستگی دارد.
بله، بیشتر کلینیک‌های دندانپزشکی معتبر امکان پرداخت اقساطی را فراهم کرده‌اند. معمولاً پرداخت در قالب ۶ چک صیادی بدون پیش‌پرداخت یا اقساط ۳ تا ۶ماهه انجام می‌شود. برخی کلینیک‌ها نیز در پرداخت نقدی تخفیف یا یک واحد رایگان ارائه می‌دهند.
مصرف مکرر نوشیدنی‌های رنگ‌دار مانند قهوه و چای، استعمال دخانیات، استفاده از خمیر دندان‌های ساینده و عدم رعایت بهداشت دهان از مهم‌ترین دلایل تغییر رنگ هستند. با پولیش دوره‌ای هر شش ماه یک‌بار می‌توان جلوی تغییر رنگ را گرفت.
بله، برای حفظ درخشندگی و دوام IPS باید بهداشت دهان را به‌طور منظم رعایت کرد. استفاده از مسواک نرم، نخ دندان، دهان‌شویه ملایم و پرهیز از جویدن اجسام سخت ضروری است. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای پولیش و بررسی وضعیت ترمیم توصیه می‌شود.
هر دو از محصولات خانواده IPS هستند اما تفاوت در کاربرد است:
IPS Empress Direct: کامپوزیت نوری برای ترمیم مستقیم دندان داخل مطب.
IPS e.max: سرامیک لابراتواری با استحکام بسیار بالا برای روکش یا لمینت.
Empress Direct برای زیبایی سریع‌تر مناسب است، در حالی که e.max برای دوام بلندمدت انتخاب می‌شود.
